NURİ KİLLİGİL ( 1889-1949)
Nuri Killigil (Nuri Paşa) 1889 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. Enver Paşa’nın kardeşidir. Cumhuriyet dönemi tüccar yatırımcı ve sanayicidir.
Nuri Paşa; I. Dünya Savaşı’nda Kafkas Cephesi’nde elde ettiği siyasi ve askeri başarılar ile Azerbaycan’ın bağımsızlığını kazanmasında oldukça önemli bir yeri bulunan Osmanlı komutanıdır. Bu dönemde ayrıca Trablusgarp Cephesi’nde savaştı. Kurtuluş Savaşı’nda Doğu Cephesi’nde görevler aldı.
Nuri Killigil Paşa ayrıca İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin en önemli isimlerinden olan, Enver Paşa’nın kardeşidir
Nuri Paşa, Kurtuluş Savaşında Türk Ordusunun silah ve cephane ihtiyaçlarını karşılayan fabrika, tamirhane ve imalathanelerde görevler aldı. Cumhuriyet Dönemi’nde İstanbul’da metal eşya, silah ve mühimmat üreten fabrika sahibi bir özel girişimciydi. 2 Mart 1949’da İstanbul/Sütlüce semtinde bulunan fabrikasının henüz tespit edilemeyen bir sebep ile patlaması sonucu 6 itfaiye eri ve 22 işçi ile birlikte hayatını kaybetti.
Sütlüce Patlaması Neden Oldu?
2 Mart günü Nuri Paşa’nın silah ve mühimmat üreten fabrikasında bir patlama oldu. Patlamada İşçiler ve halk arasından yaralananlar oldu. Olay anında fabrikada bulunan Nuri Killigil’in olaydan birkaç gün geçtikten sonra bazı kıyafet ve eşyalarının etrafa dağılmış bir halde bulunması üzerine ölmüş olduğu kabul edildi.
Kamuoyunda ilgi uyandıran ve meclis toplantılarında da tartışılan Sütlüce Patlaması, dönem gazeteleri ve meclis tutanaklarından yer aldı.
İstanbul’da, merkezin oldukça yakınında bulunan fabrikada bu şiddet ve yıkıcılıkta bir patlamanın nasıl gerçekleştiği üzerine yapılan soruşturmada en çok iki ihtimal üzerinde durulmuş. Bu ihtimallerden ilki ihmaller zinciri ile önüne geçilememiş bir kaza olmuş olması.Diğer bir ihtimal ise Nuri Paşa’ya bir sabotaj yapıldığı iddiası. vurgulanan en önemli nokta Nuri Killigil’in bir fabrika sahibi olmaktan çok askeri ve siyasi kimlik olmasıdır. İddiaların odak noktası ise olaydan hemen sonra ilk olarak Muhasebeci Sengaras’ın açıkladığı üzere; o günlerde Suriye Hükümeti’nin siparişi üzerine üretilen ve henüz sevk edilmemiş mermiler bulunmaktaydı.
Sengaras’ın 3 Mart 1949 tarihli gazetelere yansıyan ifadeleri şöyle:
Biz bu iki bin mermiyi Suriye Hükümetinin siparişi üzerine yaptık. Sevk emrini bekliyorduk. Fabrikamız ayrıca Pakistan’dan da top siparişleri almıştı.”
1948 Mayıs ayında İsrail Devleti’nin kurulması ve ardından Arap Birliği’nin İsrail’e savaş açmasıyla başlayan savaş sırasında Suriye Hükümeti’nin verdiği siparişi üzerine Sütlüce Fabrikası’nda üretilen mermiler hakkında Milli Savunma Bakanı Hüsnü Çakır’ın 18 Mart 1949’da gerçekleşen Meclis toplantısında dile getirdikleri ise şöyle:
“Bu zatın son 1948 senesi zarfında Mısır için ,Suriye için ve Pakistan için sipariş müsaadesi istediği doğrudur. Suriye ve Mısır için, BM Güvenlik Konseyinin bu şehirlere silâh ve mühimmat sevk edilmemesi yolundaki kararına binaen, Bakanlıkça kabul edilmemiştir. Yalnız Güvenlik Konseyinin Pakistan hakkında bir kararı olmaması sebebiyle Pakistan için senenin son ayında böyle bir sipariş müsaadesinin kabulünde bir mahzur görülmemiştir. Suriye Hükümeti’nden alınan siparişler, usulüne uygun olmayan bir şekilde Milli Müdafaa Vekaleti’nden üretim için gerekli izin alınmadan gerçekleştirilmiş.
Sütlüce Metal Eşya Fabrikası’nda o günlerde İsrail ile savaşan Araplara gönderilmek üzere harp malzemesi üretimi yapıldığı iddiası doğru. Fakat Nuri Killigil Paşa ve diğer patlama kurbanlarının bu üretim ile ilgili düzenlenmiş bir saldırı sonucu hayatlarını kaybettiklerine dair kesin bir karar vermek oldukça zor.
Tanıkların ifadeleri incelendiğinde ortaya çıkan durum kapsüllerin korunduğu dolabın hararetinin 80 dereceyi aştığı ve bu durumun fark edilmemesi üzerine ilk patlamanın gerçekleştiği düşünülüyor.
–Diğer Askeri Biyografileri İncelemek İçin BURAYA Tıklayınız.
–Diğer Web Sayfamızı İncelemek için BURAYA Tıklayınız
