El Bombası Değişik maksatlarda üretilen (Parça tesirli, ses, sisleme, işaret verme, göz yaşartıcı, kusturucu, aydınlatıcı, yangın çıkartıcı.) yakın savunma ve taarruz mühimmatıdır. Parça tesirli el bombaları her zaman en önemli el bombası çeşidi olup parça tesirli olması nedeniyle, elle atılabilecek mesafedeki sütre gerisindeki hedeflere karşı etkili bir şekilde kullanılır.
a. Tanımı:
El bombası, yüksek süratli infilâk maddesi, kimyevî madde veya sis oluşturan bileşim ile dolu olan ve kısa mesafelerden düşman personeline ve malzemesine karşı kullanılan yakın muharebe silâhıdır. Sarfa tâbi malzeme olması nedeni ile kuruluşta yer almamaktadır. İcra edilecek görevlerde, görevin özelliğine göre Birlik Komutanının harekât emrinde vereceği emre göre kullanılmaktadır.
b. Taktik Kullanımı:
El bombaları bir askerin çok maksatlı ve etkili silâh sistemidir. Muharebenin çeşitli alanlarında mühimmat tasarrufu, düşmanın zayiatını arttırma ve diğer amaçlarla kullanılır. Her türlü görevde ve arazi koşullarında kullanım imkânı vardır. El bombalarının çeşitleri ve kullanım yerleri genel olarak aşağıda verilmiştir.
c. Özellikleri:
(1) İsabetli kullanma mesafeleri kısadır (Ortalama 35-40 m. ye kadar),
(2) Etkili zayiat çapı küçüktür,
(3) Geciktirme düzeni, emniyetli atma imkânı sağlar,
(4) Uzun zaman dış etkilerden korunabilir,
(5) Tertibatı basit ve maliyeti ucuzdur.
ç. Ana Parçaları :
(1) Tapa: İnfilâk maddesini ateşlemeye yarar. Üzerinde emniyet maşası, pim, iğne ve yayı, emniyetli bir mesafede patlamayı sağlamak üzere geciktirme için fitil ve infilâk maddesini patlatmaya yarayan fünye bulunur.
(a) Tapalar el bombalarına, kullanılacağı zaman takılır.
(b) Depoda tapası takılı el bombası bulundurulmaz ve el bombaları ile tapalar bir arada nakledilmez.
(2) Gövde: İmlâ hakkını içinde tutan kaptır. Gövdenin yüzeyi parçalı yada düz olabilir (MKE üretimi, savunma el bombalarının yüzeyi parçalıdır.).
(3) İmlâ Hakkı: Bombanın kullanma şekli ve özelliğine göre, gövdeye doldurulan kimyasal veya patlayıcı madde karışımıdır.
d. Çalışma Esasları :
(1) Emniyet maşasına basılı tutularak, emniyet pimi çıkarılır, emniyet maşası
sıkılmaya devam edilir.
(2) El bombası hedefe maşası ile birlikte atılır.
(3) Emniyet maşası serbest kalınca; çarpma iğnesi, çarpma iğnesi yayı
tarafından ekseni etrafında döndürerek emniyet maşasını atar.
(4) Çarpma iğnesi, kapsülü ateşler.
(5) Kapsül, patlayarak gecikme düzenini çalıştırır,
(6) Gecikme düzeni; önceden belirlenmiş bir süre (3-6 sn.) yanarak, ana imlâ
hakkını ateşler,
(7) Ana imlâ hakkı ateşlenince, patlama gerçekleşir
e. Çeşitleri
(1) Taarruz El Bombası:
Büyük bir patlama sonucunda düşmanı kalın bir duman ve hava tazyiki karşısında bırakır. Nefes almayı güçleştirip, şaşkın bir hale sokar
(a) Gövdesi : Sac, fiber, karton
(b) Ağırlığı : 250-400 gr.
(c) Azamî Menzili : 30-40 m.
(ç) Tesirli Menzili : 30-40 m.
(d) Patlama Süresi : 3-6 sn.
(e) Çalışma Şekli : Müsademeli kapsül
Yakın muharebe silâhıdır. Örtü gerisindeki hedeflere hücuma girmede ve hücumunu korumada, meskûn yerlerdeki muharebelerde ve tahriplerde kullanılır. Parça tesiri ve şiddetli patlaması ile moral üzerine etkilidir.
(2) Savunma El Bombası:
Parça tesirli el bombasıdır. Bombanın gövdesi dökme demirden, çelikten, kalın saçtan veya pirinçtendir
(3) Kimyevî El Bombaları :
(a) Sis El Bombası :
İmlâ hakkı, potasyumklorat, kükürt, sodyum bikarbonat ve boyayı ihtiva eder. Bombanın tutuşturulması tapa ile olur. Karadan havaya, karadaki bir yerden diğer bir yere, işaret vermede ve küçük birliklerin faaliyetlerinin perdelenmesinde kullanılır
(b) Yangın El Bombası :
Koruganlardaki düşmanı etkisiz hale getirme, silâh ve mevzileri bertaraf etmede düşmanın istifadesinde bulunan meskun yerleri yakmada kullanılır. Taarruz eden düşmanın silâh ve makine aksamına atılarak oynayan parçaları eritir, deler, birbirine kaynatır . Ağırlığı 900 gr. olup, meydana getirdiği sıcaklık 2400 °C’dir.
(c) Gaz El Bombaları :
Toplumsal olaylarda topluluğu dağıtmak, bir yöne kanalize etmek, mukavemetini kırmak, geri çekilmeye zorlamak gibi maksatlarla kullanılan öldürücü olmayan, kalıcı yara ve araz bırakmayan el bombalarıdır. Gaz el bombaları üretim tipine göre, patlama şeklinde içerdiği tüm gazı bir kerede etrafa yayabildiği gibi yanma-sisleme tarzında belirli bir süre gaz çıkarabilir.
Gaz el bombalarının yanı sıra bu maksatlar için yapılmış patlama veya yanma olmadan püskürtme esasına dayalı, birçok kere kullanılabilen el spreyi, el tüpü, sırt tüpü tipleri de vardır. Gaz el bombaları etkilerine göre gözyaşartıcı, kusturucu, tahriş edici, aksırtıcı-öksürtücü olarak çeşitlere ayrılır. Göz yaşartıcı gaz el bombalarının ana etki maddesi CS (Crying Smoke) (Orto Chloro-Benzal Malono), CN (Chloroacetophe-None) adlı kimyasal maddelerdir. Göz yaşartıcı gaz el bombaları kullanılmadan önce, kullanacak veya etkilenebilecek birliklerimizin gaz maskesi takması sağlanmalıdır. Aksi takdirde attığımız gazdan kendi birliklerimiz etkilenir.
Göz yaşartıcı gazdan etkilenen organlar, (Göz içi hariç.) alkole batırılmış pamuk veya bez ile kolayca temizlenir. Gözleri bol temiz su ile temizleyiniz (Gözlere alkol sürmeyiniz.). Cilt yüzeyi alkol bulunmadığında bol su ile temizlendiğinde, etkisi bir süre daha artarak devam etse de, ciltten kimyasal maddeler temizlendiği için personel rahatlayacaktır.
Göz yaşartıcı gazlara uzun süre maruz kalınması veya uzun süre solunması durumunda mide bulantısı, halsizlik, baş ağrısı ve baş dönmesi, ağızdan aşırı salya akması, aşırı burun akıntısı, boğulma hissi gibi ileri derecede belirtileri olabilir. Bu durumdaki personel mutlaka gazdan etkilenen bölgeden çıkarılmalı ve acil tıbbi yardım sağlanmalıdır.
Ciltte tahriş varsa gidermek veya tedavi etmek için tahriş olan bölge yavaş akan temiz bir suyun altına tutulmalı, tahriş olan bölgeye kesinlikle merhem, vazelin, yoğurt vs. sürülmemelidir. (Sürülmesi durumunda bu maddeler cilde bulaşan kimyasal maddeyi temizleyemeyecek tam aksine daha uzun süre ciltte tutarak su toplamasına veya yara açmasına neden olabilecektir.). Gaz maskesi takan personel telsizle konuşacağı zaman, maskeyi açmak zorunda kalabilir. O zaman maskenin etkisi iyice azalacak ve personel gaza maruz kalacaktır.
Bu durumda mümkünse maske içi kablolu gırtlak mikrofonu kullanılmalıdır.
(4) Eğitim El Bombası :
Savunma el bombasının aynısı olup, siyah renklidir içerisinde imlâ hakkı yoktur. Dip tarafı olukludur ve tapası mevcut olmayıp yerinde kör tapa vardır.
(5) Ders Atış El Bombası :
Savunma el bombasının aynısı o lup içerisinde imlâ hakkı yoktur. Dip kısmında oluk vardır. Rengi mavidir. Hakiki el bombası atışı yaptırılmadan önce atıcıyı yetiştirmek için kullanılır. Atıldıktan sonra sadece içindeki tapa patlar.
ÇEŞİTLERİ : KULLANILDIĞI YERLER :
• Savunma : Düşmanı öldürmek, muharebe dışı bırakmak,
• Taarruz : Düşmanı öldürmek, sersemletmek, etkisiz hale getirmek,
• Yangın : Silâh, araç, teçhizat ve tesisleri imha etmek,
• Sis-Renkli Sis : Perdeleme, işaretleme ve mevzileri belirlemek,
• Gaz : Toplum olayları, kargaşa bastırmak için kullanılır.
İç Güvenlik Harekâtında Kullanılması :
(a) Savunma el bombaları teröristlerin bulunduğu alanlarla, sığınak ve barınaklara,
(b) Pusuya düşen düşmanın engeller meydana getirerek ölüm bölgesinden çıkmasının önlenmesi, karşı taarruz yapmasının engellenmesi ve azamî zayiat verdirmede,
(c) Taarruz el bombaları, hedefe girerken hücum hattında düşman mukavemetini kırmada,
(ç) Tuzaklanmış olarak teröristlerin geçebileceği yaklaşma istikametleri ile bu tür alanlarda,
(d) Düşmanın yapacağı baskınlarda üs bölgesine sızmaları engellemek için mevzilerin önündeki ölü bölgelerin kapatılmasında, düşmanın tuzaklı bölgeye sevk dilmesinde ve imhasında,
(f) Bir binanın veya bina içerisindeki bir odanın düşman veya yasadışı unsurlardan temizlenmesinde,
(g) Renkli sis el bombaları, uçuş ekibine bulunulan yeri işaretleyerek göstermede, ayrıca pilotun yerdeki rüzgâr durumunu görmesi için karadaki birliklerce,
(ğ) Yangın el bombaları, düşmanın kara taşıtları ile yerdeki hava taşıtlarına ve harp silâh araçlarını imha etmede, bina, tesis ve lojistik malzemelerini kundaklamada,
(h) Göz yaşartıcı-kusturucu gaz el bombaları toplum olaylarını önlemede, topluluğu dağıtmada, topluluğun mukavemetini kırmada, mağara sığınak, bina içerisine gizlenmiş teröristleri dışarı çıkartmada kullanılır.
g. Kullanılmasında Dikkat Edilecek Hususlar:
(1) El bombası atılırken engele çarpmamasına veya sekip geri dönmemesine dikkat edilir,
(2) Kullanmadan az öncesine kadar bomba taşıyıcıları açılmamalı,
(3) El bombalarında asla değişiklik yapılmamalı (maşasının bantla bağlanması gibi),
(4) Atılıp ta patlamayan bombaya her ne olursa olsun, kör mermi gibi işlem yapılmalıdır,
(5) Patlamamış el bombalarının yeri tespit edilir. Bu durumdaki el bombalarına kesinlikle yaklaşılmaz ve bomba imha görevlisi (sürveyan) tarafından imha edilmesi sağlanır,
(6) Tapalar el bombalarına kullanılacağı zaman takılır. Depoda tapası takılı el bombası bulundurulmaz ve el bombaları ile tapalar bir arada nakledilmemeli,
(7) El bombaları kurcalanmaz. Koğuş, yemekhane v.s toplu bulunulan alanlara sokulmamalı,
(8) Tüm sıralı komutanlar atışa, operasyona giderken depodan çıkarılan el bombaları ile operasyonda, atışta v.s. sarf edilenleri ve geri getirilenleri mutlaka saymalı personelin izin, terhis v.s. birlikten ayrılmasında beraberinde el bombası götürmemesi için gerekli önlemleri almalıdır,
(9) El bombaları, eğitimini görmemiş, atışını yapmamış personele verilmemeli,
(10) Göz yaşartıcı gaz el bombaları kullanılırken birliklerimizin de zarar görmemesi için rüzgâr arkaya alınmalı,
(11) Göz yaşartıcı gaz el bombaları kullanılırken gazın etkileyeceği alanda trafiğe açık karayolu varsa, araç sürücülerinin kaza yapma ihtimali unutulmamalı,
(12) Göz yaşartıcı gaz el bombaları kullanılırken karşı tarafın attığımız el bombasını kalın eldiven, ıslak battaniye vs. ile alarak bize geri atabileceği unutulmamalıdır.
–Diğer Savunma Sanayii Ürünlerini İncelemek İçin BURAYA Tıklayınız.
–Savunma Sanayii Dergilik Web Sayfasını İncelemek için BURAYA Tıklayınız
