Lockheed C130 Hercules Özellikleri ve Türkiye’de Rolü
C-130 Hercules, Amerikalı Lockheed (günümüzde Lockheed Martin) firması tarafından geliştirilen orta sınıf bir taktik nakliye/kargo uçağıdır. Havacılık tarihinin en iyi nakliye uçaklarından biri olarak kabul edilmektedir. Dünya genelinde 50’den fazla ülke için 2500’den fazla C-130 Hercules üretilmiştir ve üretilen bu uçaklar 22 milyon uçuş saatini geçmiştir.
Gelişim Süreci
1950’de başlayan Kore Savaşı’nda C-119 Flying Boxcars, C-46 Commandos ve C-47 Skytrains gibi II. Dünya Savaşı dönemi nakliye uçaklarının o gününün savaş alanı ihtiyaçlarını karşılamada yetersiz kaldığı için ABD Hava Kuvvetleri, 1951 yılında Boeing, Douglas, Fairchild, Lockheed, Martin, Chase Aircraft, North American, Northrop ve Airlifts firmalarına bir Genel Harekât İhtiyacı (GOR) bildirisi yayınlayarak yeni bir nakliye uçağı ihtiyacı olduğunu firmalara iletti.
Bu yeni nakliye uçağının çabuk ve ham hazırlanmış pistlerden havalanabilmesi, 92 yolcu, 72 tam donanımlı asker ve 64 paraşütçü kapasiteli olması; minimum 2000 km menzilli olması ve bir motoru dursa dahi uçuşa devam edebilmesi istenmekteydi.
Üretici firmaların ABD Hava Kuvvetlerine sunduğu on farklı tasarımdan Lockheed firmasının Model 82 adlı tasarımı kabul edildi ve 2 Temmuz 1951’de firma ile uçağın geliştirilmesi için sözleşmesi imzalandı. İlk prototip olan YC-130 23 Ağustos 1954’te ilk test uçuşunu gerçekleştirdi. Kaliforniya’daki Lockheed tesisleri ile Edwards Hava Üssü arasında gerçekleşen ve 61 dakika süren uçuşunu gerçekleştirdi.
Gelecek vadeden bir tasarım olan ve üretilen ilk prototipleri beklenenin üstünde başarı gösteren bu yeni nakliye uçağına Yunan mitolojisinde doğaüstü bir kuvvete sahip olan Herkül’den ilham alınarak “Hercules” adı verildi ve ABD Hava Kuvvetleri 219 adet sipariş verdi. İlk seri üretim C-130A Hercules 7 Nisan 1955 tarihinde uçuşunu gerçekleştirdi ve uçaklar Aralık 1956’dan itibaren ABD Hava Kuvvetleri Taktik Hava Komutanlığında servise girmeye başladı.
Üretilme Amaçları
Nakliye, havada yakıt ikmali, arama ve kurtarma, deniz karakol, silah platformu, yangın söndürme, kutup araştırmaları, meteoroloji, haritacılık, füze izleyici, uzay kapsülü kurtarma, STOL araştırma, insansız hava aracı kumanda, VIP ve komuta kontrol gibi değişik görevlere yönelik 40’tan fazla konfigrasyona sahip 2,300’den fazla Lockheed C-130 Hercules üretilmiştir. Bunlara ek ana versiyona göre daha uzun gövdeye sahip sivil kargo versiyonu da (L-100) vardır.
Motor Ve Uçağın Özellikleri
C-130 Hercules, her biri 4.508 beygir gücünde dört adet Allison T56-A15 propjet motoru ile güçlendirilmiştir. T56-A15 motorları uçağa sürat, kısa kalkış ve düşük bakım giderleri sağlamıştır. Hamilton Standart tarafından yapılan pervaneler her bir motorda dört adettir. Uçuşta pervaneler sabit hızla döner ve uçuş için gerekli kaldırma kuvvetini sağlar. Yerde ise reverse thrust özelliği sayesinde frenleme ve hareketi sağlar. Pervane kanatlarının uzunluğu uçtan uca 4.11 metredir.
Toplam 26.340 lt kapasiteli 6 adet kanat içi yakıt tankı ve gerektiğinde eklenebilen 10.300 litrelik kanat dışı tankları mevcuttur. Yakıt ayrımı gerekmez, her türlü jet yakıtı ile uçabilir. Bütün yakıt tankları direkt olarak bitişik akıtma tipi bir doldurma-boşaltma sistemine bağlıdır. C-130’un bakımı büyük bir kolaylık ve çabukluk gerektirmektedir. Gövdesinin alçak olması uçağın bakımının yerde rahatlıkla yapılabilmesini sağlar. Basit ve özel bazı aletler ile bakım için büyük tesis ihtiyacı büyük oranda ortadan kaldırılmıştır.
C-130 Hercules havalandırma sistemli ve tazyik ayarlı 122 m³ hacminde bir kargo alanına sahiptir. Çok pozisyonlu arka rampası tekerlekli araçların girebilmesi için yer seviyesine indirilebilir veya çeşitli yüklerin bir kaldıraç gerekmeden direkt olarak içeri alınabilmesi için yatay duruma getirilebilir. Kompartımanın iç yüzü yükleri zapt emek ve sabit bir yere bağlamak için gerekli donanımlara sahiptir. Gerektiği zaman zemine yerleştirilen bir ray sistemi sayesinde genişliği 3 metreye kadar olan kargolar kolaylıkla araçtan uçağa yüklenebilir. Kabin tazyik değiştirme oranı 7.5 psi’dir. Kabin basınçlandığında kabin irtifaı uçak 35 bin feette iken 8 bin feettir.
C-130 Hercules, şartların yetersiz olduğu durumlarda yükünü paraşüt ile veya alçak irtifadan uçarak yer kablo bağlantısı ile yere bırakabilir. Uçağın sahip olduğu mekanik tahliye sistemi ağır teçhizatlı ve paketlenmiş kargoyu belirli bölgelerde alçak seviyeden kısa zamanda indirmeyi sağlamaktadır.
C-130’un kokpiti alet ve kontrol düğmelerinin gruplaştırılmış bir şekilde kolay kullanım için yerleştirilmesi ile ve rahat pilot koltuklarıyla dikkat çeker. 3.7 m²’ye yaklaşan pencere alanı ile C-130 arama-kurtarma ve hava araştırmalarında görevlilere mükemmel bir görüş olanağı verir. Ayrıca özel yapım koruyucu kalkanlar pencere camlarının karla kaplanmasını önler. Uzun uçuşlar sırasında mürettebatın dinlenmeleri ve yemek yemeleri için ayrı bölmeler mevcuttur.
Türk Hava Kuvvetlerinde C-130 Hercules
Türkiye’nin o yıllarda Soğuk Savaş’ın etkisiyle 1952’de NATO’ya katılmasından sonra hızlı ve modern bir değişim yaşanmış, hava hareketliliği büyük oranda artmış, yeni platformlar hizmete girmeye başlamıştır. Bu değişim ile birlikte orta sınıf bir nakliye uçağı ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Buna ilaveten 1960’ların başında Kıbrıs’ta yaşanan olumsuz gelişmeler sonucu Kıbrıs’a ve gerektiğinde de Yunanistan’a bir harekât yapılması ihtimali belirmiştir. Olası harekât planlarına göre böyle kapsamlı ve büyük bir hava indirme operasyonunda kullanmak için envanterdeki C-47 ve C-160 uçakları sayı ve nitelik olarak yetersiz kalmaktaydı. Bu ihtiyaçlar sebep gösterilerek 1963’te dönemin Hava Kuvvetleri Komutanı İrfan Tansel’in direktifleri doğrultusunda nakliye ve paraşütçü kapasitesi yüksek, modern bir uçak alımı gündeme gelmiş, Yarbay Abdurrahman Körezlioğlu’nun başkanlığında oluşturulan bir ekibin yaptığı değerlendirmeler sonucu C-130E Hercules’de karar kılınmış ve FMS (Yabancılara Askeri Satış) kapsamında 5 Lockheed C-130E Hercules siparişi verilmiştir.
1963’te 5 adet C-130E siparişi verildikten sonra aynı yıl Kayseri Erkilet’te 224. Filo’ya bağlı Taktik Hava Ulaştırma Grubu oluşturulmuş ve eğitimlere başlanmıştır. 1964’te ABD’ye öğretmenlik kursu için pilotlardan oluşan bir ekip gönderilmiş, üretimi tamamlanan ilk C-130E bu pilotlar tarafından 18 Eylül 1964’te Ankara Etimesgut Havalimanı’na getirilmiştir. 17 Ekim 1964’te Erkilet Üssü’nde nihai teslim gerçekleştirilerek ilk C-130E Türk Hava Kuvvetlerinde hizmete girmiştir.
Aynı yıl içerisinde 3 adet ve 1965’te de 1 adet C-130E’nin teslimatları tamamlanarak envantere dahil edilmiş ve filodaki uçak sayısı beşe çıkmıştır. Aynı zamanda hızlı bir eğitim programıyla filo kısa sürede savaşa hazır hale gelmiştir. 1971’de 224. Filonun adı 222. Filo olarak değiştirilmiştir. 1971’de 1 adet ve 1973’te 2 adet daha C-130E alınmış ve 222. Filo bünyesine dâhil edilmiştir. Aynı yıllarda ilave olarak 8 adet C-130E daha alınmak istenmişse de bu alım maddi sebeplerden ve ABD’nin böyle bir satışı istememesinden dolayı gerçekleşmemiştir.
C-130E Hercules uçaklarının Kıbrıs Harekâtı’nda büyük faydaları olmuştur. 20 Temmuz 1974 sabahı C-47 ve C-160 nakliye uçakları ile Kayseri Erkilet Meydanından havalanan 6 adet C-130E, saat 05.45 sularında Kırnı bölgesine Hava İndirme Tugaylarımızı paraşütle atarak ilk dalga hava indirmesini başlatmıştır. Bu ilk indirmede bir C-130E hafif uçaksavar ile vurulmuş fakat görevine devam edebilmiştir. Aynı gün saat 12.55’te 6 adet C-130E ile ikinci bir hava indirme operasyonu gerçekleştirmiş, bunu takiben hava kararmadan 3 adet C-130E avcı uçaklarla birlikte üçüncü dalga hava indirmesini gerçekleştirilmiştir. Harekâtın ilk ve en kritik gününde C-130E uçaklarımız 15 sorti yaparak yaklaşık 900 paraşütçüyü Kıbrıs’a indirmiş ve büyük bir başarı göstermiştir. Kıbrıs Harekâtı boyunca C-130’lar Kıbrıs’ta 2311 paraşütçüyü ve 1238 ton malzemeyi karaya atmıştır.
Körfez Savaşı’ndan sonra US ANG (Amerikan Ulusal Hava Muhafızları) birliğinden 6 adet daha önce Amerika tarafından kullanılmış C-130B alınarak orta sınıf nakliye filosu büyütülmüştür. Bu uçaklardan biri bir eğitim uçuşu esnasında düşmüş olup diğer C-130B/E uçakları aktif olarak görev yapmaktadır. Hâlen envanterde bulunan 13 adet C-130, TAI tarafından Erciyes Projesi kapsamında aviyonik modernizasyona tabi tutulmaktadır
Boyut Bilgileri
- Uzunluk:79 m
- Kanat Genişliği:41 m
- Yükseklik:66 m
- Kanat Alanı:12 m²
Ağırlık Bilgileri
- Boş Ağırlık:34,430 kg (75,745 lb)
- Tipik Yükleme:70,455 kg (155,000 lb)
- Azami Ağırlık:79,380 kg (175,000 lb)
- Yakıt Kapasitesi :
- Dahili: 20,108 kg (44,240 lb)
- Harici: 8,255 kg (18,160 lb)
- Azami Faydalı Yük:19,355 kg (42,580 lb)
Güç Kaynağı
- Motor:4 x Allison T56-A-15 turboprop
- Motor Gücü:18,032 bg (13,448 kW)
Performans
- Maksimum Hız:620 km/s (385 mph)
- Seyrüsefer Hızı:555 km/s (345 mph)
- Tırmanma Hızı:579 m (1,900 ft)/dakika
- Servis Yüksekliği:10,060 m (33,000 ft)
- Menzil:
- Yüksüz ve azami yakıt ile:7,900 km (4,270 nm)
- Tipik yükleme ile:4,000 km (2,160 nm)
Personel
- C-130B/E/H: 5 (1 Pilot + 1 Yardımcı Pilot + 1 Uçuş Operatörü + 1 Navigator + 1 Yük Operatörü)
- C-130J: 3 (1 Pilot + 1 Yardımcı Pilot + 1 Yük Operatörü)
–Diğer Savunma Sanayii Ürünlerini İncelemek İçin BURAYA Tıklayınız.
–Lockheed Web Sayfasını İncelemek için BURAYA Tıklayınız.
–Savunma Sanayii Dergilik Web Sayfasını İncelemek için BURAYA Tıklayınız
