Gazi Osman Paşa
1832 Yılında Tokat’da doğdu. Asıl ismi Osman Nuri’dir. Babası Mehmet Efendi İstanbul kereste gümrüğünde katiptir, annesi ise Şakire Hatun’dur. Osman ailenin tek erkek çocuğudur. Daha 7-8 yaşlarında olan Osman ailesiyle birlikte İstanbul’a babasının yanına gitti. Beşiktaş Askeri Rüştiyesi’ne, rüştiyeden sonra 1844 yılında askeri idadiye yazıldı. Askeri idadide 5 yıl tahsil gördükten sonra Mekteb-i Harbiye’ye gitti ve 1853 yılında Mülazım-ı Sani rütbesiyle okuldan mezun oldu.
Gazi Osman paşa, Erkan-ı harp sınıfına kaydoldu fakat Kırım Savaşının çıkması sonucunda Rumeli’deki orduya sevk edildi. Savaşta gösterdiği kahramanlık ve yararlılık’tan dolayı 21 Mart 1855 tarihinde rütbesi Mülazım-ı Evvelliğe (üsteğmen) yükseltildi
Kırım savaşı sona erince İstanbul’a döndü. Sonrasında erkan-ı harp sınıfına devam etti. Kolağası (Kıdemli Yüzbaşı) oldu. 1859 yılında Osmanlı ülkesinin nüfus sayımı ile kadastro usulünde haritasının çizilmesinin kararlaştırılmasından sonra bu hizmete askeri temsilci olarak görevlendirildi ve iki yıl bu vazifede yer aldı. 1861 yılında Rumeli Ordusu’nda görevini yerine getirdikten sonra Yusuf Kerem ayaklanmasının başlaması sebebi ile Cebeli Lübnan mevkiinde görevlendirmesi yapıldı.
24 Nisan 1872 tarihinde Ruslar Osmanlıya karşı savaş ilan ettiler. o zamanlar Osman Paşa Vidin’deki Garp Ordusu kuvvetleri kumandanlığında bulunuyordu. Kendisine verilen emir sonucu yaklaşık 25.000 kişilik kolordu ile Vidin’den yola çıkarak 7 Temmuz 1877 tarihinde Plevne’ye ulaştı. Osman Paşa hiçbir savunma tesisine sahip olmayan Plevne’de çepeçevre siperler kazdırdı ve toprak tabyalarla kuvvetli ve güçlü bir savunma merkezi haline getirdi.
Rusların Plevne’ye yönelik olarak 8 Temmuz 1877’de başlattıkları saldırılara, Osmanlı silahlı gücü (60 bin kişilik ordu) ile giderek 250 bin kişilik Rus-Rumen silahlı gücüne karşı savaştı. 1. Plevne Muharebesi olarak adlandırılan bu savaş, Ruslar’ın Rumeli cephesindeki ilk mağlubiyetleri oldu.
Rus kuvvetleri Plevne üzerine 18 Temmuz 1877 tarihinde takviye alarak ikinci bir taarruzda bulundular.26 saat süren bu savaşta büyük bir direniş gösterilir ve karşı saldırı gerçekleştirilir. Bunun sonucunda Ruslar bir defa daha mağlubiyete uğradı. Rumenlerden de destek sağlayan Ruslar, 7-11 Eylül tarihleri arasında yaşanan III. Plevne Muharebesi’nde de mağlup taraf oldu. Bu galibiyet üzerine Osman Paşa’ya gazilik unvanı verildi.
Art arda mağlubiyete uğrayan Ruslar ise Plevne’yi 13 Eylül’de kuşatır. Kuşatma uzun sürdüğünden dolayı gıda ve mühimmat sıkıntısı çekmeye başlayan kale müdafileri huruç hareketinde (yararak dışarı çıkma) bulunmaya karar verdi. Aralık ayının 10’unda sabah vakti yaklaşık 40.000 kişiden oluşan ordusunu iki kısma ayıran Osman Paşa, Vid suyunu geçmeye çalıştığı sırada Rus-Rumen topçularının ateşi sonucu bir şarapnel parçasıyla yaralandı. Erkanıharp zabitlerinin yapılabilecek daha fazla direnmenin anlamsız olduğunu belirtmeleri üzerine teslim olmak mecburiyetinde kaldı. Bir süre Bükreş, Harkof ve Rusya’da esir olarak yaşadı.
Gazi Osman Paşa, 5 Nisan 1900 tarihinde (68 yaşında) hayata gözlerini yumdu. Türbesi, Padişah II. Abdülhamid tarafınca yaptırıldı.
